Aspecifieke lagerugpijn

De NHG-Standaard Aspecifieke lagerugpijn geeft richtlijnen voor de diagnostiek en het beleid bij volwassenen met aspecifieke lagerugpijn. Onder aspecifieke lagerugpijn wordt rugpijn verstaan in het gebied tussen de onderste ribben en de bilplooien, waarbij geen specifieke lichamelijke oorzaak aanwijsbaar is. In de huisartsenpraktijk gaat het in 5 tot 10% van de gevallen van lagerugpijn om een specifieke oorzaak, met name het lumbosacraal radiculair syndroom. Diagnostiek en behandeling hiervan worden besproken in de NHG-Standaard Lumbosacraal radiculair syndroom. Aspecifieke lagerugpijn gaat soms gepaard met pijn in een of beide (boven)benen, zonder dat er sprake is van een radiculair syndroom (zogenaamde niet-radiculaire uitstralende pijn; zie voornoemde Standaard). Meer zeldzame specifieke oorzaken van lagerugpijn zijn onder andere – vooral boven de 50 jaar – maligne aandoeningen en (osteoporotische) wervelfracturen, en – vooral onder de 40 jaar – spondylitis ankylopoetica (ziekte van Bechterew) en ernstige vormen van spondylolisthesis. De Standaard geeft aan in welke gevallen de huisarts rekening moet houden met een specifieke oorzaak; het beleid bij specifieke oorzaken valt buiten het bestek van deze Standaard.

De richtlijnen van deze Standaard sluiten aan bij die van de Richtlijn Aspecifieke lage rugklachten van het CBO, met dien verstande dat bij de vertaling naar concrete richtlijnen voor de huisarts rekening is gehouden met diens mogelijkheden en werkwijze.

Aspecifieke lagerugpijn wordt evenals in de vorige versie van deze Standaard naar internationaal gebruik op grond van de duur van de klachten ingedeeld in acute, subacute en chronische aspecifieke lagerugpijn.2) Bij een duur van aspecifieke lagerugpijn van 6 weken of korter spreekt men van acute aspecifieke lagerugpijn, van subacute aspecifieke lagerugpijn bij een duur langer dan 6 maar korter dan 12 weken, en van chronische aspecifieke lagerugpijn bij een duur langer dan 12 weken of bij frequente recidieven.

Bij acute aspecifieke lagerugpijn is het beleid erop gericht te bevorderen dat de patiënt actief en in beweging blijft of, indien ernstige pijn en hinder dat in eerste instantie niet toelaten, zo snel mogelijk weer actief wordt. Bij langer dan 2 tot 3 weken durende klachten gebeurt dat laatste via een tijdcontingente aanpak. Een dergelijk beleid, dat vooral bestaat uit voorlichting en adviezen en het stimuleren van zelfhulp, heeft mede ten doel een ontwikkeling naar chronische klachten en onnodige afhankelijkheid van medische zorg te voorkomen.

Bij subacute aspecifieke lagerugpijn is het beleid nog sterker dan in de acute fase erop gericht dat de patiënt weer normaal gaat functioneren – en niet primair op vermindering van de pijn – om een verdere ontwikkeling naar chroniciteit te voorkomen; ook als er eenmaal sprake is van chronische klachten blijft het beleid gericht op het verminderen van disfunctioneren. Onder disfunctioneren wordt verstaan: niet kunnen voldoen aan de eisen die de patiënt of diens omgeving stelt aan het functioneren met betrekking tot de algemene dagelijkse activiteiten en betaalde arbeid.